Jonizacja powietrza – co to jest, jak działa i czy jest zdrowa?

Czym jest jonizacja powietrza?

Jonizacja to proces, w którym cząsteczki powietrza zyskują dodatni lub ujemny ładunek elektryczny, przekształcając się w jony ujemne – aniony – lub dodatnie – kationy. Co ciekawe, jonizacja jest absolutnie naturalnym zjawiskiem, które zachodzi w wielu miejscach i na różne sposoby. Mowa m.in. o wyładowaniach atmosferycznych, promieniowaniu kosmicznym i słonecznym, ruchu wody, a także niektórych procesach biologicznych i chemicznych. Wydzielanie anionów bardzo często towarzyszy m.in. burzy – to właśnie dzięki łączeniu się cząsteczek tlenu w większe elementy tworzące ozon powstaje lubiany przez wielu petrichor – charakterystyczny zapach powietrza po burzy.

Nic więc dziwnego, że na rynku pojawiły się urządzenia do domowej jonizacji powietrza – jonizatory lub inne sprzęty wyposażone w tę technologię (np. oczyszczacze z funkcją jonizacji czy klimatyzatory i nawilżacze powietrza), które wydzielając aniony, odświeżają powietrze w domu, nadając mu rześkość. 

Jonizacja powietrza – co daje

Wszystko to brzmi zachęcająco, jednak czy jonizacja powietrza w domu lub biurze na pewno jest zdrowa? Jak najbardziej! Co więcej, w niektórych wypadkach to jej brak może się wiązać z pewnymi problemami. Sprawdźmy, o co w tym wszystkim chodzi!

Aby zbadać sprawę, powinniśmy przez chwilę dokładniej się przyjrzeć kationom, czyli cząsteczkom o naładowaniu dodatnim. Dobrze jest wiedzieć, że są one generowane przez spaliny samochodów, zakłady przemysłowe, rozgrzane asfalt czy beton, a także… obecne w każdym domu komputery, sprzęt RTV i AGD oraz wyświetlacze telewizorów i smartfonów. Jak można się domyślać na podstawie tego przeglądu źródeł, obecność kationów w powietrzu niekoniecznie jest korzystna dla naszego zdrowia. Zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę również to, że są one doskonałym nośnikiem dla cząsteczek kurzu, wirusów, bakterii, smogu czy alergenów. Efekt? Pogorszenie koncentracji i nastroju, a także uczucie zmęczenia.

To oznacza, że jonizacja może nie być dla nas sprzyjająca – ale ta dodatnia! Domowe jonizatory wytwarzają jony ujemne, aniony, które nie tylko neutralizują kationy, a przy tym doskonale przyciągają cząsteczki zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu – pyłki, zarodniki pleśni, dym papierosowy, a także bakterie i wirusy. Po przyłączeniu się zanieczyszczeń aniony stają się większe i cięższe, dzięki czemu opadają na meble czy podłogę i są łatwiej wyłapywane przez filtry.

Czy więc jonizacja powietrza jest zdrowa? Jeśli jest to ujemna jonizacja powietrza – jak najbardziej! A jeśli masz wątpliwości, czy to najwyższy czas na zakup urządzenia generującego jony ujemne, wypróbuj miernik jakości powietrza, niewielkie urządzenie, które poinformuje cię o jakości powietrza w twoim biurze lub mieszkaniu. 

Jak działa jonizacja powietrza w domu?

Wiesz już, co daje jonizacja i czy jonizacja powietrza jest szkodliwa. Najwyższy czas więc na wyjaśnienie, jak ten proces zachodzi w domowych urządzeniach jonizujących. W pierwszej kolejności jonizator generuje wysokie napięcie elektryczne na ostrej elektrodzie. To przyczynia się do wybijania elektronów z cząsteczek gazów – głównie tlenu i azotu – w powietrzu, co prowadzi do powstawania naładowanych elektrycznie cząstek – jonów. Gdy jony są uwalniane do pomieszczenia, zaczynają oddziaływać z unoszącymi się w powietrzu zanieczyszczeniami, które zwykle albo mają ładunek dodatni, albo są łatwo polaryzowalne. Aniony przyciągają je więc na zasadzie elektrostatycznej, łącząc się z nimi, a następnie aglomerując się z innymi w większe i cięższe agregaty. Te zaś opadają na podłogę czy meble. Te powiększone cząstki są znacznie skuteczniej wyłapywane przez wbudowane filtry (np. HEPA), obecne w oczyszczaczach powietrza z funkcją jonizacji czy wielu odkurzaczach, co trwale usuwa je z obiegu powietrza w pomieszczeniu.

Jonizator a ozonator – czym się różnią oba te urządzenia

Na rynku można spotkać nie tylko jonizatory czy wyposażone w tę technologię klimatyzatory, nawilżacze i oczyszczacze powietrza, ale też ozonatory. Czym różni się to urządzenie od jonizatora? Ozonator – jak sama nazwa wskazuje – generuje neutralne cząsteczki ozonu. Wiąże się to z jego odmienną od jonizatora funkcją: ozonator służy bowiem do dezynfekcji, sterylizacji i usuwania niechcianych zapachów. Nie zastępuje więc jonizatora choćby ze względu na to, że nie wiąże i nie usuwa zanieczyszczeń takich jak pyłki, kurz i dym.

O ile jonizator jest zupełnie bezpieczny w użytku, z ozonatorem należy się obchodzić zdecydowanie ostrożniej. Nie należy bowiem przebywać w pomieszczeniu, w którym pracuje ozonator. Ze względu na charakter swojej pracy urządzenie chętnie wykorzystywane jest do dezynfekcji w hotelach i gabinetach lekarskich, w prywatnych domach można spotkać to urządzenie zdecydowanie rzadziej niż jonizator. 

 Jak wybrać najlepszy jonizator?

Wybór najlepszego jonizatora powinien uwzględniać nie tylko potrzeby konkretnego użytkownika, ale też wielkość pomieszczenia, w którym będzie wykorzystywany. Zakup warto więc poprzedzić solidnym researchem. Poniżej przedstawiamy cechy, które warto wziąć pod uwagę przy wyborze jonizatora:

• typ urządzenia – prawda jest taka, że samodzielne jonizatory powoli odchodzą już do lamusa. Jonizacja powietrza w klimatyzacji? A może jonizacja w nawilżaczu powietrza czy oczyszczaczu? Takie urządzenia, które łączą jonizację z oczyszczaniem lub chłodzeniem, są coraz powszechniejsze i coraz chętniej wybierane przez użytkowników. Zastanów się więc, na jakim efekcie zależy ci najbardziej;
• bezpieczeństwo – to kwestia, z którą się nie dyskutuje: bezpieczeństwo użytkowania należy traktować priorytetowo. Jeśli zastanawia cię, co może być niebezpiecznego w jonizatorze, odpowiedź brzmi: wydzielanie szkodliwego w większych ilościach ozonu, o którym wspomniano już powyżej. Dobrym pomysłem jest wybieranie urządzeń z jonizacją plazmową/termoemisyjną od sprawdzonych producentów, najlepiej dodatkowo opatrzonych certyfikatami;
• wydajność i zasięg – przed zakupem upewnij się, że wybierasz urządzenie, które zjonizuje powietrze w całym pomieszczeniu. Informację o tym, do jakiego metrażu jest przeznaczony sprzęt, powinna być widoczna na opakowaniu. Sprawdź też… ilość uwalnianych jonów – im jest ich więcej, tym skuteczniejsze jest działanie urządzenia;
• elementy dodatkowe – jak przeczytałeś wyżej, sprzęty jonizujące o funkcjach klimatyzatora czy oczyszczacza nie są niczym niezwykłym. Niektóre z nich są również wyposażone w czujniki jakości powietrza, a także wskaźniki wymiany filtrów. Dobrym pomysłem jest również wybór sprzętu sterowanego za pomocą pilota lub smartfona – z poziomu aplikacji;
• hałas – zwróć uwagę na tę kwestię zwłaszcza wtedy, gdy zamierzasz umieścić urządzenie w sypialni. Niektóre z nich dysponują tzw. trybem nocnym, który pozwala pracować urządzeniu z głośnością mniejszą niż 30–35 dB);
• koszty eksploatacji – dotyczą przede wszystkim oczyszczaczy/klimatyzatorów i są związane przede wszystkim z koniecznością wymiany filtrów.

Jonizowanie powietrza to istotny element tworzenia czystego i zdrowego środowiska. I choć sama w sobie jonizacja zapewnia doskonałe efekty, jej potencjał jeszcze lepiej uwidacznia się w połączeniu z innymi technologiami, takimi jak klimatyzowanie czy oczyszczanie. Jonizacja to za mało i zaczynasz się rozglądać właśnie np. za oczyszczaczem? Informacje o tym, czym się kierować przy wyborze takiego urządzenia, znajdziesz w tekście Jaki oczyszczacz powietrza wybrać?, jednym z naszych licznych poradników.