Przycinanie drzew owocowych – kiedy, jak i czym przycinać?

Kiedy przycinać drzewa owocowe?

Zastanawiasz się, kiedy przycinać drzewka owocowe? Nie istnieje jedna uniwersalna data. Termin cięcia zależy m.in. od gatunku drzew. Część lepiej znosi cięcie późną zimą, na przedwiośniu, inne wymagają zabiegów latem, tuż po owocowaniu. Ważne, by nie ciąć w ciemno, bo niewłaściwy moment pielęgnacyjny może zaszkodzić roślinom.

Wiosenne przycinanie drzew owocowych

Zimowe, wczesnowiosenne przycinanie drzewek dotyczy głównie jabłoni i grusz. Najlepiej wykonać je przed ruszeniem wegetacji, np. w lutym, marcu. W pierwszej kolejności zajmujemy się odmianami bardziej wytrzymałymi na mróz. A później, gdy temperatura jest przyjaźniejsza, przechodzimy do tych mniej odpornych.



Wiosenne przycinanie drzew po kwitnieniu? Tak, to możliwe, ale tylko wtedy, gdy zależy ci na skarleniu drzew (tych z uformowaną koroną i nie młodszych niż 3–4-letnie). Przez kilka sezonów – tydzień, dwa tygodnie po kwitnieniu – wykonaj cięcie prześwietlające koronę. Dodatkowy plus takiego zabiegu to poprawa jakości owoców.

Letnie przycinanie drzew owocowych

Latem – ale tylko po zbiorach – zaleca się przycinanie czereśni, wiśni, moreli i wczesnych śliw. Dopuszczalne jest też kolejne cięcie jabłoni i grusz, które ma na celu prześwietlenie korony i lepsze wybarwienie owoców. Mniej więcej 3–4 tygodnie przed zbiorami możemy usunąć do 75% najmocniejszych wilków z jabłoni i grusz, jednak nie tych znajdujących się tuż przy owocach (takie wilki zasilają je w składniki odżywcze).

Przycinanie drzew owocowych – kiedy przycinać jabłonie, a kiedy czereśnie lub śliwy 

Uwaga! Sposób przycinania należy dostosować także do wieku i kondycji drzewa. Młode drzewka wymagają cięcia formującego – delikatnego, ale systematycznego. Starsze potrzebują prześwietlania lub cięcia odmładzającego, najlepiej rozłożonego na kilka sezonów. Natomiast rośliny osłabione przymrozkami, suszą lub chorobami warto przycinać z umiarem, by nie nadwerężyć ich zdolności regeneracyjnych. Więcej o typach i metodach cięć przeczytasz w dalszej części artykułu.

Kiedy nie wolno przycinać drzew owocowych?

Cięcia należy unikać w okresach niesprzyjających regeneracji roślin. Nie przycinaj gałęzi drzew owocowych podczas mrozów, ponieważ niska temperatura sprawia, że drewno staje się kruche, a rany goją się wolniej, co naraża roślinę na infekcje i przemarzanie. Równie niewskazane jest cięcie podczas deszczu lub przy dużej wilgotności – w takich warunkach łatwo o zakażenie ran patogenami grzybowymi i bakteryjnymi.

Uwaga na płacz drzew

Szczególną ostrożność zachowaj wiosną, tuż przed rozpoczęciem wegetacji. W tym czasie drzewa zaczynają transportować soki z korzeni ku koronie, co może skutkować tzw. płaczem drzew, czyli intensywnym wyciekiem soków z ran po cięciu.

Choć zjawisko jest naturalne, może osłabić drzewo (zmniejszyć jego siły witalne), a nawet opóźnić jego kwitnienie i owocowanie. Najbardziej podatne na płacz są czereśnie, wiśnie i morele.

Niewskazane jest też jesienne przycinanie drzew owocowych – rośliny wchodzą wtedy powoli w stan spoczynku. Nie powinny marnować energii na zabliźnianie ran czy walkę z chorobami po cięciu.

Jak przycinać drzewa owocowe? Techniki cięcia

Podczas przycinania gałęzi drzew owocowych (i nie tylko) prowadź sekator lub piłę pod odpowiednim kątem. Zwróć uwagę na linię cięcia – jej kierunek i wysokość względem oczka (przyszłego pąka).

1. Cięcie prawidłowe – 0,5–1 cm nad oczkiem, wykonane ukośnie w stronę przeciwną do oczka.
2. Cięcie zbyt daleko od oczka.
3. Cięcie nieprawidłowe – w stronę oczka (będzie spływać po nim woda do oczka).
4. Cięcie zbyt blisko oczka.
5. Cięcie poziome – utrudnia spływanie wody.

Właściwe przycinanie drzew owocowych zależy także od wieku drzewa, jego kształtu i celu, jaki chcesz osiągnąć. W zależności od tego, czy zależy ci na poprawie owocowania, usunięciu chorych gałęzi, czy odmłodzeniu korony, postępuj nieco inaczej.

1. Cięcie formujące. To cięcie stosowane na młodych drzewkach w pierwszych 3–4 latach. Polega na takim kształtowaniu korony, by miała łatwy dostęp do światła, nie była zbyt gęsta i umożliwiała łatwe zbiory w przyszłości. W pierwszym roku po posadzeniu drzewa warto skrócić pęd główny na wys. 70–90 cm. W drugim roku wybrać 3–5 najmocniejszych pędów bocznych i przyciąć je o 1/3 długości. Koniecznie wycinajmy też tzw. wilki (pionowe pędy wyrastające z konarów lub pnia).
2. Cięcie prześwietlające. Wykonuje się na drzewach dojrzałych. Po co? By poprawić doświetlenie i przewiewność korony, usunąć nadmiar młodych przyrostów oraz zminimalizować ryzyko rozwoju chorób grzybiczych. I najważniejsze – zabieg pozytywnie wpływa na jakość i ilość owoców. A na czym polega? Na przycinaniu tych gałęzi drzew owocowych, które rosną do środka korony, krzyżują się lub o siebie ocierają.
3. Cięcie odmładzające. Stosujemy na starszych, zaniedbanych drzewach. I nie chodzi o jednorazową ingerencję, a odmładzanie przez 2–3 sezony. Usuwamy stare, mało owocujące konary na wysokości młodych, zdrowych odrostów bocznych. Stare, słabe gałęzie skracamy o 1/3 lub nawet o połowę, np. piłą ręczną. Cel: aktywizujemy drzewo do wytwarzania nowych pędów. Obserwujemy, jak reaguje na zabieg.
4. Cięcie sanitarne. Wykonuje się w razie potrzeby, by usunąć pędy zaschnięte, martwe, noszące ślady chorób grzybowych, bakteryjnych lub porażone przez szkodniki. Wycinamy gałęzie połamane przez wiatr, śnieg lub obciążenie owocami.

Po przycięciu starych konarów i gałęzi mogą się pojawić rozległe uszkodzenia. Dlatego warto zadbać o odpowiednią ochronę i zabezpieczyć rany na drzewie specjalną maścią lub białą emulsją z dodatkiem preparatu grzybobójczego, np. miedzianu (więcej o tym środku przeczytasz w artykule: Pryskanie miedzianem – kiedy, jak i co można pryskać?)

Przycinanie drzew owocowych kolumnowych

Drzewa kolumnowe to coraz popularniejszy wybór do małych ogrodów lub na tarasy. Ich wąski pokrój wymaga jednak systematycznej kontroli. Co możesz robić?

• Regularnie skracaj pędy boczne – najlepiej do 2–3 pąków.
• Nie przycinaj przewodnika, dopóki nie osiągnie docelowej wysokości (ok. 2–2,5 m).
• Usuwaj wilki i pędy rosnące pionowo z przewodnika.

Czym przycinać drzewa owocowe? Narzędzia, które warto mieć

Dobór odpowiednich narzędzi to podstawa skutecznego działania. I nie chodzi tylko o wygodę pracy. Źle dobrany lub tępy sprzęt może uszkodzić korę, zostawić postrzępione rany i narazić drzewo na choroby. Zobacz, jakie akcesoria warto mieć pod ręką, by przycinanie przebiegało sprawnie i bezpiecznie – niezależnie od tego, czy tniesz młodą jabłoń, starą gruszę, czy kolumnową morelę.

Sekatory – ręczne, dwuręczne, akumulatorowe

Sekatory świetnie się nadają do cięcia cienkich i średnich gałęzi. Występują w różnych wariantach:

• ręczny (bypass lub kowadełkowy) – idealny do precyzyjnych cięć pędów o średnicy do 2 cm. Dobrze się nim formuje młode drzewka owocowe i usuwa drobne przyrosty. W wersji bypass tnie bez miażdżenia, więc jest szczególnie polecany do świeżego drewna;
• dwuręczny – cechują go długie ramiona, które zapewniają większą dźwignię i mniejszy wysiłek. Świetnie sobie radzi z grubszymi gałęziami (do 4–5 cm). Niezastąpiony przy cięciu prześwietlającym starszych jabłoni i grusz;
• akumulatorowy – polecamy go osobom, które tną dużo i regularnie, np. w sadzie. Ułatwia pracę w przypadku grubych, twardych gałęzi. Dobry do kolumnowych drzew owocowych. Wyróżnia się ergonomiczną formą,  ale wymaga ładowania i pielęgnacji ostrza.

Nożyce do gałęzi – ręczne, akumulatorowe

Pozwalają na szybkie i równe cięcie dużych partii drobnych gałęzi i pędów. Przydają się np. przy letnim prześwietlaniu czereśni czy wiśni. Do wyboru masz nożyce ogrodowe:

• ręczne – lekkie i proste, dobre do cięcia pędów z jednego sezonu;
• akumulatorowe – mobilne, wygodne. Sprawdzają się podczas intensywnych prac sezonowych, np. na młodych drzewkach.

Piły – ręczne, szablaste, łańcuchowe

Piła do przycinania drzew owocowych przyda ci się do pracy z grubszymi gałęziami lub starymi konarami.

• Piła ręczna ogrodnicza – jest idealna do gałęzi o grubości powyżej 5 cm. Polecana do cięcia odmładzającego starszych drzew. Często ma zakrzywione ostrze, które ułatwia manewrowanie w koronie.
• Piła szablasta, akumulatorowa – to alternatywa dla klasycznej piły lub pilarki. Sprawdza się w trudno dostępnych miejscach, np. w koronie czereśni. Idealna do użytku domowego i półprofesjonalnego.
• Piła łańcuchowa – przydatna przy dużych konarach lub drzewach o masywnej strukturze. Może być spalinowa lub akumulatorowa – wymaga ostrożności i doświadczenia. Dla zaawansowanych użytkowników.

Rada: używaj czystych narzędzi. Dezynfekuj ostrza po każdym cięciu drzewa. Dzięki temu zminimalizujesz przenoszenie chorób bakteryjnych i grzybowych.

Pyszne owoce i zdrowe drzewa – dzięki regularnemu przycinaniu gałęzi

Przycinanie drzew owocowych to prosty sposób na zdrowsze drzewa i lepsze zbiory. Dzięki niemu korona jest doświetlona i przewiewna, a roślina bardziej stabilna i mniej narażona na choroby, wydaje też ładniejsze owoce. Każdy gatunek ma swój ulubiony termin przycinania – jabłonie na przykład wolą cięcie późną zimą lub wczesną wiosną, natomiast czereśnie latem, po owocowaniu.

W pielęgnacji drzewek owocowych równie istotny jest wybór narzędzi, za którymi kryją się wygoda i szybkość pracy oraz mniejsze ryzyko uszkodzeń roślin. W naszym sklepie znajdziesz spory asortyment narzędzi do przycinania drzew owocowych – od prostych sekatorów ręcznych, przez nożyce do gałęzi, po pilarki i nowoczesne piły akumulatorowe. Sprzęt warto dopasować do grubości gałęzi lub konarów oraz zakresu prac sadowniczych. Pamiętaj też o czyszczeniu narzędzi po każdym użyciu, by nie roznosić na ostrzach potencjalnych chorób roślin.

A co zrobić z mnóstwem gałęzi po cięciu? Z kłopotu wybawi cię rozdrabniarka.

Zobacz też: 
Kiedy i jak przycinać trawy ozdobne