Etykiety energetyczne dla smartfonów i tabletów. Co wprowadzają nowe przepisy UE?

Nowe wymogi dla producentów smartfonów i tabletów

Nowe regulacje są elementem unijnego ekoprojektu i mają na celu wydłużenie cyklu życia elektroniki użytkowej, ograniczenie elektroodpadów oraz walkę z tzw. planowanym postarzaniem produktów (praktyką celowego skracania żywotności urządzeń, by skłonić konsumentów do częstszej wymiany). Zmiany w przepisach zaczynają się już na etapie projektowania smartfonów i tabletów – producenci zostali zobowiązani do spełnienia pięciu kluczowych wymogów dotyczących konstrukcji i wsparcia tych urządzeń. Są to:

Trwałość fizyczna – zwiększona odporność urządzenia na przypadkowe upadki, zarysowania, a także zabezpieczenie przed kurzem i wodą.

Żywotność baterii – musi ona wytrzymać co najmniej 800 pełnych cykli ładowania przy zachowaniu minimum 80% początkowej pojemności. Oznacza to, że nawet po kilku latach użytkowania bateria powinna wciąż oferować zbliżony czas pracy jak nowa, co eliminuje praktyki szybkiego degradowania akumulatorów w urządzeniach, zmuszającego użytkownika do ich wymiany.

Naprawialność – producenci muszą zapewnić dostęp do kluczowych części zamiennych (m.in. baterii, wyświetlacza, portu ładowania) dla profesjonalnych serwisów przez minimum 7 lat od zakończenia sprzedaży danego modelu. Dostarczenie takiej części do serwisu musi mieć miejsce w ciągu 5–10 dni roboczych od zgłoszenia. Urządzenia powinny mieć budowę ułatwiającą wymianę zużytych komponentów, dzięki czemu np. uszkodzony ekran da się łatwo zastąpić nowym.

Wsparcie systemowe – wydłużenie okresu wsparcia oprogramowania. Nowe przepisy wymagają, aby smartfon otrzymywał aktualizacje systemu operacyjnego (wraz z poprawkami bezpieczeństwa) przez co najmniej 5 lat od wprowadzenia modelu na rynek. Rozwiązuje to problem zaprzestawania aktualizacji urządzenia po 2–3 latach, który wpływał na ich bezpieczeństwo i użyteczność.

Dostęp dla serwisów – zapewnienie niedyskryminującego dostępu do niezbędnego oprogramowania, narzędzi diagnostycznych i firmware’u dla niezależnych, profesjonalnych serwisów naprawczych. Oznacza to, że niezależne warsztaty naprawcze powinny mieć takie same możliwości aktualizacji oprogramowania urządzenia czy diagnozy usterek, jak autoryzowane serwisy producentów.

Dzięki tym wymogom smartfony mają służyć użytkownikom dłużej i być łatwiejsze w utrzymaniu. Wzmocniona konstrukcja oraz odporność na czynniki zewnętrzne zmniejszą ryzyko przypadkowego uszkodzenia urządzenia, a trwalsze baterie przełożą się na kilka lat użytkowania bez drastycznego spadku czasu pracy na jednym ładowaniu. Co istotne, większa modularność i dostępność części pozwolą naprawić telefon nawet po wielu latach od zakupu, zamiast zmuszać do kupna nowego modelu przy każdej poważniejszej awarii.

Etykieta energetyczna dla smartfonów i tabletów – co zawiera?

Powyższym wymogom towarzyszy wprowadzenie etykiet energetycznych, podobnych do tych, jakie mają sprzęty AGD czy telewizory. Etykieta ma przejrzyście informować konsumenta o ważnych parametrach telefonu – bez konieczności zagłębiania się w specyfikację techniczną. Znajdzie się na niej siedem informacji na temat urządzenia przedstawionych za pomocą czytelnych ikon, symboli i klas. Będą to:

Klasa efektywności energetycznej – ogólna ocena energooszczędności urządzenia, prezentowana na kolorowej skali od zielonej (klasa A) do czerwonej (klasa G) dla łatwiejszego porównania. Klasa A oznacza smartfon o najwyższej wydajności energetycznej (zużywający do działania najmniej energii), a G – urządzenie najmniej efektywne energetycznie, wymagające najczęstszego ładowania. Dzięki temu kupujący od razu widzi, który model potencjalnie zużywa mniej energii podczas typowego użytkowania.

Szacowany czas pracy baterii na jednym ładowaniu – informuje, jak długo smartfon działa od pełnego naładowania baterii do jej wyczerpania w standardowym cyklu testowym. Podawany w godzinach i minutach (np. 15 godz. 35 min). Im dłuższy jest ten czas, tym rzadziej urządzenie musi być ładowane, co jest korzystne dla użytkownika i świadczy o dobrej optymalizacji sprzętu.

Wytrzymałość baterii w cyklach ładowania – czyli liczba pełnych cykli ładowania, po których akumulator zachowuje co najmniej 80% początkowej pojemności. Minimalna wymagana przez UE wartość to 800 cykli, co odpowiada mniej więcej 2–3 latom codziennego ładowania. Ta informacja pozwala ocenić, jak długo bateria będzie sprawnie działać, zanim użytkownik urządzenia odczuje istotną utratę jej pojemności.

Klasa odporności na upadki (niezawodność mechaniczna) – oznaczona osobną skalą literową (najbardziej wytrzymałe urządzenia otrzymują klasę A, najsłabsze – E). Przypisanie do danej klasy jest wynikiem standaryzowanych testów wielokrotnego upadku urządzenia – im wyższa klasa, tym więcej upadków z określonej wysokości zniesie telefon bez uszczerbku dla funkcjonalności. W praktyce jest to wskaźnik ogólnej wytrzymałości mechanicznej smartfonu na wstrząsy i upadki.

Stopień łatwości naprawy (klasa naprawialności) – również oznaczony literami od A (najłatwiejszy w naprawie) do E (najtrudniejszy). Przypisanie do danej litery zależy od indeksu naprawialności, uwzględniającego m.in. dostępność części zamiennych, łatwość demontażu urządzenia czy dostęp do instrukcji serwisowych. Najwyższa klasa naprawialności (czyli A) oznacza telefon zaprojektowany z myślą o łatwej wymianie komponentów, co obniża koszt i czas ewentualnej naprawy.

Stopień ochrony IP – czyli oficjalna klasa odporności na pyły i wodę, dzięki której kupujący wie, czy dany model przetrwa np. przypadkowe zamoczenie lub zakurzenie. Jeśli na etykiecie znajdzie się np. IP68, to oznacza, że urządzenie jest całkowicie pyłoszczelne, a także w dużym stopniu odporne na zanurzenie w wodzie – typowo do 1,5 metra na 30 minut.

Dodatkowo w prawym górnym rogu etykiety znajdzie się kod QR. Po zeskanowaniu będzie prowadził do zarządzanej przez Komisję Europejską internetowej bazy danych EPREL (European Product Registry for Energy Labelling, czyli europejskiego rejestru produktów do celów etykietowania energetycznego) ze szczegółami technicznymi danego modelu. Producenci, importerzy i autoryzowani przedstawiciele są prawnie zobowiązani do rejestrowania swoich produktów w bazie EPREL i dostarczania dokładnych danych. Komisja Europejska zastrzega sobie prawo do weryfikacji tych parametrów, zwłaszcza w zakresie ochrony przed kurzem i wodą, trwałości baterii i naprawialności.

Nowa etykieta energetyczna ma być umieszczana zarówno na opakowaniu każdego sprzedawanego telefonu i tabletu, jak i na stronie internetowej produktu (w przypadku sprzedaży online). W założeniu ma pomóc konsumentom w podjęciu decyzji uwzględniającej nie tylko cenę czy wygląd telefonu, ale także jego parametry użytkowe i wpływ na środowisko. Po raz pierwszy możliwe będzie łatwe porównanie urządzeń mobilnych nie tylko pod względem wydajności czy marki, ale też tego, jak długo mogą posłużyć użytkownikowi oraz jak łatwo (i – ewentualnie – tanio) będzie można je naprawić w razie awarii.

Warto też podkreślić, że regulacje nie dotyczą składanych smartfonów, tabletów z systemem Windows (są klasyfikowane jako laptopy), urządzeń wprowadzonych na rynek przed 20 czerwca 2025 roku ani smartfonów przeznaczonych do komunikacji o wysokim poziomie bezpieczeństwa.