PODSTAWOWE PARAMETRY LORNETEK
Ze wszystkich zmysłów, którymi obdarzony jest człowiek, wzrok daje nam najwięcej informacji o otaczającym nas świecie. Nic więc dziwnego, że na przestrzeni wieków powstawało bardzo wiele przyrządów optycznych wspierających sposób, w jaki widzimy. Powstawały więc mikroskopy by poznać budowę mikroświata, potężne teleskopy by badać otaczający nas wszechświat, teodolity i niwelatory by precyzyjnie budować i tworzyć mapy. Ale przede wszystkim – cała gama lunet i lornetek potrzebnych w tak wielu dziedzinach życia. Lornetka to nieodłączny sprzęt w ręku myśliwego, żeglarza, ornitologa, astronoma-amatora oraz często zwykłego turysty.
Czy wszyscy oni używają takich samych lornetek? – oczywiście nie. Każda dziedzina użycia lornetek wymaga innych parametrów. Tym parametrom poświęcimy pierwszy odcinek cyklu o lornetkologii praktycznej.
Podstawowym parametrem lornetki jest jej powiększenie (unikajmy błędnego określenia „przybliżenie”). Powiększenie mówi nam jak silnie powiększony obraz zobaczymy patrząc przez lornetkę. Wyobraźmy sobie, że z odległości 80 metrów patrzymy na sarnę gołym okiem. Duża odległość sprawi, że nie zobaczymy zbyt wielu szczegółów. Używając lornetkę o powiększeniu 8x będziemy mieli wrażenie, że stoimy zaledwie 10 metrów (bo 80/8x =10). Gdybyśmy dysponowali powiększeniem 10x, powiększony obraz sarny byłby taki, jak podczas obserwacji gołym okiem z odległości zaledwie 10x (bo 80/10x = 8). W użyciu są lornetki o powiększeniach od 4x w modelach teatralnych aż do 20x w dużych lornetkach myśliwskich i astronomicznych. Najpopularniejsze i najbardziej wszechstronne są lornetki z powiększeniami 7x, 8x, 10x i 12x.
Drugim niezwykle istotnym parametrem lornetki jest średnica obiektywów. Decydują one o ilości światła tworzącego obraz i tym samym o jego jasności. Dla przykładu z powiększeniem 10x można spotkać zarówno kieszonkowy model 10x25 jak i potężną lornetę astronomiczną 10x70. Lornetki z obiektywami o małej średnicy (20 ~ 30 mm) są małe, lekkie i poręczne, ale nie nadają się do obserwacji w nocy. Lornetki duże (średnice 56 i więcej) to sprzęt ciężki i drogi, ale oferujący wysoką jasność obrazów. Doskonałym kompromisem są lornetki z obiektywami 42 mm lub 50 mm. Wystarczająco małe i lekkie by cieszyć się ich mobilnością a jednocześnie dające możliwości obserwacji o zmierzchu i przed świtem.
Trzecim podstawowym parametrem jest pole widzenia, w Europie podawane w stopnich lub metrach na 1000 m. Wielkość ta informuje jak szeroki będzie obraz widziany w lornetce a jak wiadomo im szerszy obraz tym przyjemniejsza obserwacja. Ogólna zasada mówi, że im mniejsze powiększenie lornetki tym większe jej pole widzenia. Np. Nikon E II 8x30 oferuje wielkie pole 8,8°, a Nikon Stabileye 14x40 zaledwie 4° czyli mniej niż połowę. Regułą też jest, że lornetki wyposażone w droższe, bardziej zaawansowane okulary oferują większe pola widzenia niż modele tanie. A o pozostałych niuansach lornetkologii podyskutujemy w kolejnych częściach cyklu.