Święto zakochanych obchodzone 14 lutego to świetna okazja do celebracji uczuć, jakie łączą nas z ukochanymi osobami, wyznań miłości i sprawiania sobie miłych upominków. Jaka jest historia walentynek i jak są obchodzone w różnych krajach? Dowiedz się, skąd się wzięły walentynki!
Święty Walenty i Faun, czyli rzymska historia walentynek
Imieniny Walentego, w 14 dniu lutego, powszechnie uznawane są za dzień zakochanych. Jak większość imion Walenty również ma swoją historię w przekazywanych kulturowo podaniach o żywotach świętych. Kim był Walenty, uznany za świętego w 1496 roku? Podań na temat jego historii jest wiele, ale według jednego z nich ten rzymski chrześcijanin (w niektórych źródłach kapłan trudniący się również ówczesną medycyną) za zaangażowanie w pomoc odtrąconym przez społeczeństwo męczennikom został uwięziony przez władze cesarza Klaudiusza II Gockiego. Strażnik imieniem Asterius, którego przydzielono do czuwania nad Walentym, zwrócił się do więźnia z prośbą o uzdrowienie jego niewidomej córki. Dziewczyna odzyskała wzrok, przy okazji kradnąc serce Walentego.
Inna legenda głosi, że Walenty został uwięziony za potajemne udzielanie ślubów rzymskim wojownikom i ich wybrankom, pomimo odgórnego zakazu wstępowania w związki małżeńskie nałożonego na wojowników przez cesarza. W każdej z tych legend na Walentego ostatecznie został wydany wyrok śmierci, a przed egzekucją miał on nadać pożegnalny liścik ze sformułowaniem „od Twojego Walentego” do ukochanej córki strażnika Asteriusa.
Według przekazów Walenty został stracony właśnie 14 lutego. Data ta zbiega się z obchodzonym przez Rzymian w dniach 13–15 lutego świętem o nazwie Luperkalia. W tych dniach odprawiano obrzędy na cześć rzymskiego bożka Fauna (Faunus Lupercus) – będącego w połowie kozłem, w połowie człowiekiem. Nazwa święta może się również kojarzyć z łacińskim słowem lupus, oznaczającym wilka. Legendarnymi założycielami Rzymu byli bowiem wykarmieni przez wilczycę bracia bliźniacy Romulus i Remus
Kapłani przewodzący obrzędom z okazji Luperkaliów symbolicznie chłostali rzemieniami ochotników wierzących, że ten rytuał przyniesie im płodność, doda sił i oczyści ze złej energii. Historia walentynek, jak wielu celebrowanych obecnie świąt, opiera się na pogańskich, zaadaptowanych kulturowo zwyczajach sprzed wieków. Świętowanie Luperkaliów wiązało się również z dobieraniem młodych ludzi w pary poprzez losowanie imion zapisanych na przygotowanych wcześniej karteczkach. Może się to kojarzyć zarówno z wróżbami walentynkowymi, jak i andrzejkowymi, praktykowanymi w obecnych czasach.
Skąd się wzięły walentynki w Polsce?
Rzymskie święto Luperkaliów z uwagi na swój pogański charakter zostało zakazane przez władze papieską i cesarską pod koniec V wieku n.e. i zastąpione chrześcijańskim dniem wspominania męczeństwa świętego Walentego. Starożytne zwyczaje utrzymały się jednak w przekazach ludowych. Na południu i zachodzie Europy, głównie ze względu na cieplejszy klimat, kojarzenie połowy lutego z pierwszymi oznakami wiosny i łączeniem się w pary zaowocowało wyborem właśnie tego dnia na święto zakochanych. Walentynki jako dzień celebracji miłości obchodzone były tam już w średniowieczu.
Kraje anglosaskie również polubiły walentynkowe zwyczaje, do tego stopnia, że wiele osób uważa, że to właśnie z Wysp Brytyjskich pochodzi tradycja świętowania tego dnia w obecnej formie. W Muzeum Brytyjskim znaleźć można miłosny liścik od księcia Orleanu Karola wysłany ze słynnego więzienia Tower w Londynie do ukochanej żony. Wzmianki o lutowym święcie miłości można znaleźć u Szekspira w słynnym „Hamlecie”, a także w XVIII-wiecznej poezji.
Na terenie Polski i krajów wschodnich święto zakochanych było mocniej kojarzone z letnią, obchodzoną z 21 na 22 czerwca pogańską Nocą Kupały. Walentynki w obecnej formie, mocno osadzonej w popkulturze, zaczęły być popularne w naszym kraju dopiero w latach 90. ubiegłego wieku. Z biegiem lat przyjął się zwyczaj wysyłania liścików z wyznaniami, szukania pomysłów na prezent na walentynki dla bliskiej osoby, organizowania specjalnych randek i celebrowania miłości właśnie w tym dniu.
Odkrywcy z Europy zasiedlający lądy za oceanem zabrali walentynkową tradycję na tereny dzisiejszych Stanów Zjednoczonych, gdzie z biegiem lat konsumpcyjny szał wokół święta zakochanych rozrósł się do niewyobrażalnych rozmiarów. Komedie romantyczne, ozdoby w kształcie serduszek, maskotki, planowanie, gdzie na walentynki zabrać ukochaną osobę, rezerwacje stolików w restauracjach, naręcza kwiatów i wybór tego dnia na zaręczyny… Walentynki to święto nie tylko zakochanych, ale również branży handlowej, usługowej i rozrywkowej.
Wasza własna, prywatna historia walentynek
Niezależnie od opinii na temat walentynek 14 lutego to dobra okazja, by podkreślić okazywaną sobie na co dzień miłość poprzez wyjątkową oprawę tego dnia. Prezent dla dziewczyny w postaci miłego upominku, bukietu kwiatów albo – przeciwnie – rzeczy całkowicie praktycznej i użytkowej, wybranej od serca, to sposób na okazanie, jak ważna jest dla nas i jak dobrze ją znamy. Walentynki to dobry pretekst, by wręczyć prezent dla chłopaka – może taki, którego nie zdążymy dać pod choinkę lub z którym nie chcemy czekać aż do jego urodzin.
W dzień zakochanych warto wyznać uczucia, zabrać ważną dla nas osobę na randkę lub stworzyć przytulny nastrój na walentynki w domu. Dobrze jest pomyśleć o tym, że historia walentynek zrodziła się z potrzeby celebracji miłości, a konsumpcyjny charakter święta nie musi odbierać mu wartości i uroku.