Gry FPS, czyli first person shooter. Co warto o nich wiedzieć?

Czym jest first person shooter?

Strzelanki pierwszoosobowe stanowią fundament rynku gier komputerowych – jest to jeden z najbardziej znanych podgatunków. Mainstreamowe wyobrażenie od razu przywodzi na myśl uzbrojonego protagonistę, który własnoręcznie eliminuje wszystkich wrogów.

Definicję gier FPS można zamknąć w jednym zdaniu: jest to podgatunek strzelanek z perspektywą pierwszoosobową, koncentrujący się na walce głównie za pomocą broni palnej. Najbardziej znane franczyzy first person shooter to:

• Battlefield;
• Call of Duty;
• Halo;
• Far Cry;
• Borderlands;
• BioShock;
• Counter Strike (o ostatniej odsłonie przeczytasz w artykule CS:GO 2 – najważniejsze zmiany).

Tymczasem najlepsze gry FPS z ostatniej dekady (najwyżej ocenione na portalu Metacritic) to:

• BioShock Infinite (94/100; premiera w 2013 r.);
• Metroid Prime Remastered (94/100; premiera w 2023 r.);
• Half-Life Alyx (93/100; premiera w 2020 r. wyłącznie na VR);
• Overwatch (91/100; premiera w 2016 r.);
• Borderlands 3 (91/100; premiera w 2020 r.);
• Metro: 2033 Redux (90/100; premiera w 2014 r.).

Historia strzelanek pierwszoosobowych: od NASA do boomer shooters

Historycy są zgodni, że pierwszą udaną próbą stworzenia gry FPS było Maze War z 1973 r. Autorami byli stażyści z centrum badawczego NASA. Pomysł był prosty – gracze przemieszczali się po labiryncie i strzelali do siebie w momencie spotkania (tak, pierwsza gra FPS miała tryb multiplayer). Punkty były naliczane za każdą udaną eliminację wroga (w kształcie gałki ocznej), a za śmierć – odbierane.

Produkcja zdobyła tak dużą popularność, że w pewnym momencie została zablokowana przez amerykańską agencję rządową. Nie zatrzymało to jednak rozwoju tego podgatunku. Maze War stworzyło podwaliny first person shooter i sprawiło, że pojawiło się mnóstwo tzw. strzelanek korytarzowych. W większości gier FPS z tamtego okresu akcja toczyła się w labiryntach lub korytarzach, bo było to rozwiązanie najbardziej sprzętowo wydajne.

Krwawe lata 90.

Aby poznać historię gier FPS, wystarczy prześledzić losy konkretnego amerykańskiego studia – id Software. Właśnie ten producent miał największy wpływ na rozwój gatunku. W 1992 r. świat ujrzał grę Wolfestein 3D, opowiadającą o antyfaszystowskich zmaganiach najcenniejszego agenta aliantów. Tytuł odniósł ogromny sukces komercyjny: sprzedał się w kilkuset tysiącach kopii, a wydawca opublikował dodatek z 800 (!) poziomami, stworzonymi przez fanów gry.

 

id Software na tym się jednak nie zatrzymało. Następna gra była jeszcze większa, szybsza i krwawsza. Tak, mowa o Doom. Szacuje się, że w ciągu dwóch lat od premiery (w 1993 r.) ok. 20 milionów osób zagrało w ten tytuł. Doom był tak popularny, że przez czasopismo PC Gamer uznany został za „prawdopodobnie najbardziej kopiowaną grę świata”. Produkcja FPS w dużej mierze przyczyniła się również do powstania społeczności speedrunnerów. A wśród programistów istnieje nawet żart, że Dooma da się odpalić na wszystkim. To „wszystko” to m.in. Apple Watch, bankomat, test ciążowy i kalkulator, zasilany 770 plastrami gnijących ziemniaków.

Lata dwutysięczne i współczesność

Sukces id Software sprawił, że następne gry FPS przez kilka lat nazywano klonami Dooma, ale później ta nazwa została wyparta przez określenie first person shooter. Na początku lat dwutysięcznych rozwój strzelanek pierwszoosobowych pędził z niewyobrażalnością szybkością. Seria Half-Life jako jedna z pierwszych pokazała, że gry FPS to nie tylko bezmyślne strzelanki, ale również duże możliwości narracyjne. Half-Life był produkcją bardzo immersyjną, a elementy łamigłówek mocno wyróżniały ten tytuł.

Ogromny sukces odniósł również mod do Half-Life, znany dzisiaj jako Counter Strike. W pierwszej dekadzie lat dwutysięcznych powstało większość najpopularniejszych franczyz, wymienionych na początku artykułu. W branży gamingowej dużo się jednak dyskutuje o spadku jakości tych produkcji. Gracze zarzucają dużym studiom tworzenie gier pustych, zbuggowanych i nieangażujących. To sprawia, że niektórzy gracze odwrócili się w stronę boomer shooters, czyli współczesnych gier FPS imitujących strzelanki pierwszoosobowe z lat 90. (jak pierwszy Doom).

I w taki oto sposób zatoczyliśmy koło.