Jak parzyć yerba mate? Co to za napój?

Co to jest yerba mate – napój bogów?

Bogini Księżyca Yasi od zawsze chciała zobaczyć góry, rzeki i ludzi. Wraz z boginią chmur Arai zeszły więc na ziemię pod postacią młodych kobiet. Podziwianie natury zostało jednak przerwane przez atak jaguara. Nieszczęścia udało się uniknąć dzięki myśliwemu, który w ostatniej chwili uratował boginie i ugościł je w swoim domu przez noc. W podziękowaniu za bezinteresowną pomoc Yasi sprezentowała  myśliwemu cudowną roślinę.

Jest to jedna z mnóstwa południowoamerykańskich legend i mitów, które krążą dookoła yerba mate. Co oznacza ta nazwa? Pochodzi ona od przekształconego słowa herba („ziele” po łacinie) i mati („tykwa” w języku keczua). Bazą energetyzującego naparu jest ostrokrzew paragwajski. To roślina o bardzo bogatej historii, głęboko zakorzeniona w kulturze Ameryki Południowej. Jest to tam równie ważny produkt spożywczy, co chleb. W Argentynie yerba mate ma status dobra narodowego, a termos jest powszechnym akcesorium, aby móc regularnie robić dolewki.

 

„Zielone złoto” staje się coraz popularniejsze na świecie. Na zachodnim rynku pojawiają się różne wariacje smakowe z wykorzystaniem ostrokrzewu paragwajskiego. W Ameryce Południowej wiele osób kontynuuje jednak parzenie yerba mate w podobny sposób, co ich przodkowie. Napar ma ogromne znaczenie społeczne i nawet sam sposób podania napoju w tradycjach latynoskich ma swoje znaczenie. Poszczególne dodatki i temperatura wody mogą symbolizować zakochanie, szacunek, radość z wizyty gościa itp.

Jak powstaje yerba mate? Co wpływa na smak?

Produkcja yerba mate w Argentynie, Brazylii i Paragwaju wynosi ok. 1,4 miliona tony na rok. Proces ten różni się w zależności od regionu. Ziele z ostrokrzewu pozyskiwane jest ręcznie – mogą to być drzewa rosnące na farmach lub na dziko. Zanim zaparzymy yerba mate, musi być ona poddana kilkuetapowej obróbce. Producenci* eksperymentują z różnymi długością i sposobami suszenia liści i patyków. Ziele często jest przechowywane w specjalnych pomieszczeniach, których temperatura i wilgotność są ściśle kontrolowane. Proces maturacji, czyli starzenia yerba mate, trwa średnio od 9 do 12 miesięcy. 

Warto zaznaczyć, że yerba mate składa się z trzech składników: liści, łodyg i pyłu. Różni producenci mają własne mieszanki, w których stosunek tych składników jest inny. Listki i pył odpowiadają za intensywność naparu, a patyczki łagodzą smak. Najbardziej widać to na przykładzie brazylijskiej odmiany yerba mate, zwanej chimarrão. Niestarzone liście są drobno mielone, dzięki czemu susz ma jaskrawozielony kolor, a napar jest bardzo intensywny.

 

Podobnie jak w przypadku wina i kawy, smak zaparzonej yerba mate różni się również w zależności od regionu. Niektóre napary mają ziemisty posmak, podczas gdy inne są bardziej korzenne. Wyczucie tej różnicy wymaga jednak pewnego obycia. Często pierwsze doświadczenie z naparem nie jest przyjemne i wiele osób się zastanawia, jak w ogóle można pić yerba mate. Do tego profilu smakowego należy się po prostu przyzwyczaić.

* Ciekawostka: jednym z najpopularniejszych producentów yerba mate w Argentynie jest Amanda, założona przez polskich emigrantów.

Wartości odżywcze yerba mate

Powiada się, że zaparzona yerba mate łączy w sobie właściwości kawy, herbaty i kakao. Lista zalet picia naparu z ostrokrzewu paragwajskiego jest przedługa. Potwierdzone jest, że yerba mate pozytywnie wpływa na koncentrację i trawienie. Dzięki dużej zawartości ksantyny hamuje apetyt, co pomaga w utrzymaniu odpowiedniej wagi ciała. Dodatkowe zalety to m.in. zmniejszenie poziomu cholesterolu i glukozy we krwi, rozluźnienie mięśni i poprawa humoru.

Najważniejszym benefitem picia yerba mate jest jednak oczywiście pobudzenie. Zawiera ona prawie tyle samo kofeiny, co kawa – ok. 80 miligramów na kubek. A warto podkreślić, że na jednej dolewce się nie kończy, więc ostatecznie ta ilość kofeiny jest jeszcze większa. Co najważniejsze, sposób, w jaki pijemy yerba mate, sprawia, że kofeina jest przyswajana powolniej niż w kawie. Piki energetyczne nie są tak gwałtowne, a efekt pobudzenia jest dłuższy.

Wartości zdrowotne yerba mate sprawiają, że napar stanowi naturalny suplement diety. Jest to również fantastyczna alternatywa dla kawy. Pamiętajmy jednak, że nie jest to cudowne panaceum. Ponadto mówimy tutaj o klasycznej yerba mate, bez dodatków. Gazowany napój energetyczny na bazie ostrokrzewu nie będzie już miał takich wartości zdrowotnych.

Jak się parzy yerba mate? Potrzebne akcesoria

Rozpoczęcie przygody z parzeniem yerba mate wymaga od nas zakupu tylko jednego przedmiotu: bombilli (czyt. bombija). Jest to połączenie rurki z sitkiem, które oddziela fusy od pitego naparu. Na rynku dostępnych jest mnóstwo metalowych bombilli, wykonanych najczęściej ze stali nierdzewnej. Jest to mały wydatek, a trudno znaleźć dla niego alternatywę.

Drugim przedmiotem, który ułatwi parzenie yerba mate, jest porządny termos. Dzięki temu utrzymamy stałą temperaturę wody potrzebnej do zrobienia naparu (65–80°C). Do jej mierzenia dobrze jest mieć termometr lub czajnik z regulacją i wyświetlaniem temperatury.

 

Trzecim elementem jest naczynie, z którego pijemy. I bądźmy szczerzy, yerba mate pić można nawet z dziesięcioletniego kubka z urwanym uchem. Ale skoro już mamy ładną bombillę, to trudno się oprzeć zakupowi specjalnego kubka zwanego matero. Tradycyjnie yerba mate zaparzana jest w wydrążonych tykwach. Są to ręcznie wykonane, naturalne naczynia. Wymagają jednak odpowiedniej konserwacji, gdyż bez dokładnego czyszczenia i suszenia mogą zgnić. Dlatego najpopularniejszym i najbardziej bezproblemowym wyborem jest matero ceramiczne.

Jak parzyć yerba mate? Krok po kroku

Proces parzenia yerba mate jest prosty, choć osobom początkującym może się wydawać skomplikowany. Najbardziej tradycyjny sposób, ale nie jedyny, to parzenie yerba mate w kubku. Poniżej prezentujemy dokładną instrukcję robienia naparu w zależności od sprzętu, którym dysponujemy.

Jak parzyć yerba mate w kubku?

1. Do matero wsypujemy susz na co najmniej ¼ wysokość kubka, a maksymalnie – na ¾. Warto zacząć od mniejszych ilości i z czasem zwiększać intensywność naparu.
2. Przekręcamy kubek, żeby yerba mate opadła na ściankę. Nad susz wkładamy bombillę i odwracamy matero.
3. Opcjonalnie: dodajemy odrobinę wody w temperaturze pokojowej, żeby wydobyć więcej aromatu z ziela.
4. Powoli zalewamy susz wodą o temperaturze 65–80°C.
5. Czekamy ok. 5 minut, i gotowe!

Uwagi: nie ruszamy już bombillą po zalaniu wody! W ten sposób sitko się nie zatka. Pamiętajmy też, że pierwsze zalanie suszu jest najbardziej intensywne i gorzkie, więc warto go wypić szybko. Późniejsze dolewki możemy pić wolniej. Ten sam susz najczęściej zalewa się do 6–7 razy w ciągu dnia.

Jak parzyć yerba mate w zaparzaczu?

Jest to mniej tradycyjny sposób na to, jak pić yerba mate, ale mający swoich zwolenników. Najlepszym wyborem jest w tym przypadku zaparzacz typu french press, ponieważ możemy dodać dowolną ilość suszu. Zaletą tej mody jest to, że możemy pić yerba mate bez bombilii.

1. Wsypujemy ziele yerba mate do zaparzacza (minimum 3 łyżki). Podobnie jak w metodzie tradycyjnej, możemy dodać odrobinę wody w temperaturze pokojowej.
2. Następnie wlewamy gorącą wodę (65–80°C).
3. Czekamy ok. 5 minut. Ale to, jak długo parzyć yerba mate, zależy od naszych preferencji co do mocy naparu.
4. Powoli przyciskamy tłok do dna. Gotowe!

Jak zrobić tereré – yerba mate na zimno?

Tereré jest popularnym sposobem picia yerba mate w upalne dni. Sposób przygotowania w matero i french pressie jest taki sam jak na ciepło. Różnicą jest tylko to, że zamiast gorącej wody dodajemy wodę lodowatą, sok pomarańczowy lub lemoniadę. Jeśli zależy nam na mocnym smaku yerba mate, przed zalaniem możemy dodać odrobinę ciepłej wody i chwilę zaczekać.

Tereré jest tradycyjnie pite z guampa – naczynia wykonywanego z bydlęcego rogu.

Dodatki

Jak wcześniej wspomnieliśmy, smak zaparzonej yerba mate jest bardzo intensywny, więc nie każdemu może podpasować od razu. Popularne jest więc wrzucanie do suszu różnego rodzaju dodatków: skórki z cytrusów, ziół, suszonych owoców itp. Wiele producentów sprzedaje już gotowe mieszanki smakowej yerba mate.

Dosładzanie naparu również jest popularne. Wystarczy dodać do wody odrobinę cukru, miodu lub syropu, a gorzki smak naparu zostanie złagodzony.

Uwagi końcowe

Jak widać, można pić yerba mate na wiele różnych sposobów. Chcesz sączyć swój napar z naturalnej tykwy zdobionej argentyńskim wzornictwem? Fantastycznie! Preferujesz słodsze i mniej intensywne smaki? Też super. Najważniejsze jest znaleźć sposób odpowiedni dla siebie, by móc cieszyć się tym naparem o bogatej historii. Smacznego!