Rozdzielczość ekranu – jakie są rodzaje? Jak ją sprawdzić?

Rozdzielczość ekranu – co to jest?

Podstawowym elementem, który buduje obraz na monitorze, jest piksel. To najmniejsza składowa wszystkiego, co wyświetla komputer. By na ekranie powstał obraz, potrzebujemy wielu pikseli ułożonych ciasno jeden przy drugim na całej powierzchni wyświetlacza. O tym, z ilu dokładnie pikseli składa się obraz wyświetlany na monitorze, informuje nas właśnie rozdzielczość ekranu.

Typowy monitor komputerowy wyświetla kilka milionów pikseli, a sama informacja o ich liczbie to jeszcze nie wszystko, co chcielibyśmy wiedzieć. Właśnie dlatego rozdzielczość ekranu zapisuje się, podając liczbę pikseli, które tworzą obraz w poziomie i w pionie. Dzięki temu poza ogólną liczbą pikseli w obrazie otrzymujemy również informację o tym, jaka jest proporcja tego obrazu.

Weźmy najpopularniejszą rozdzielczość ekranu komputerowego – Full HD, czyli 1920 x 1080 pikseli. Wartość ta informuje nas o tym, że obraz wyświetlany na monitorze o takiej rozdzielczości składa się z 1920 pikseli w poziomie i 1080 pikseli w pionie. By poznać ogólną liczbę pikseli, z których zbudowany jest ten obraz, wystarczy pomnożyć te dwie liczby. W tym przypadku w wyniku otrzymujemy 2 073 600 – nieco ponad dwa miliony pikseli, czyli około dwóch megapikseli.

Jednak podając rozdzielczość ekranu w tej formie, uzyskujemy jeszcze jedną cenną informację. Jeśli zapiszemy rozdzielczość jako ułamek, po czym skrócimy go do najprostszej postaci, otrzymamy proporcję długości boków obrazu. W przypadku rozdzielczości Full HD wynosi ona 16:9.

Rozdzielczości monitorów a proporcje ich boków

16:9 to najpopularniejsza proporcja boków, jaką znajdziemy w monitorach komputerowych. Została wprowadzona jako standard wraz z telewizją w wysokiej rozdzielczości. Zarówno rozdzielczość HD (1280 x 720 pikseli), jak i Full HD (1920 x 1080 pikseli) mają tę proporcję boków. Właśnie z tego powodu praktycznie wszystkie sprzedawane na świecie telewizory i wiele monitorów komputerowych mają kształt prostokąta, w którym stosunek długości podstawy do wysokości ma się jak 16 do 9.

O ile jednak telewizory i sygnał nadawców telewizji podlegają dużej standaryzacji, to już w przypadku rozdzielczości monitorów komputerowych można było sobie pozwolić na odstępstwa. Okazało się, że w zależności od potrzeb różnych grup użytkowników komputerów 16:9 wcale nie musi być najwygodniejszą i jedyną odpowiednią do pracy proporcją. Na rynku pojawiły się więc monitory o innych proporcjach boków, a co za tym idzie, o innych rozdzielczościach.

Dziś na rynku spotkamy monitory komputerowe produkowane w wielu różnych proporcjach boków i obsługujące różne rozdzielczości. Oprócz monitorów 16:9 są to między innymi:

W czasach monitorów kineskopowych popularna była proporcja 4:3 obsługująca rozdzielczości VGA (640 x 480 pikseli), SVGA (800 x 600 pikseli) czy XGA (1024 x 768 pikseli).



Skąd tak bogaty wybór? Wielu użytkowników komputerów doszło do wniosku, że w ich pracy przydałaby się większa powierzchnia robocza „cyfrowego biurka”. W niektórych zastosowaniach sprawdziły się monitory oferujące więcej miejsca do pracy w pionie, a w innych – w poziomie. Ostatecznie bardzo szerokie monitory o proporcjach 21:9 czy 32:9 pozwoliły pracować podobnie, jak pracuje się na dwóch standardowych monitorach, jednak bez ramek wyświetlaczy dzielących obraz na pół.

Rozdzielczość monitora a jego wielkość

Mówi się, że rozdzielczość monitora bezpośrednio przekłada się na jakość czy może raczej szczegółowość wyświetlanego obrazu. To prawda, jednak tylko w pewnej części. Wyobraź sobie balonik, na którym nadrukowano jakiś rysunek. Gdy w baloniku nie ma powietrza, nadruk na nim jest bardzo wyraźny, szczegółowy i ma ostre krawędzie, jest jednak bardzo mały. Gdy zaczniesz pompować balonik, obrazek na nim zacznie się powiększać, ale jednocześnie tracić wyrazistość i ostrość konturów.

Identyczna sytuacja zachodzi w przypadku monitorów komputerowych. Owszem, im większa rozdzielczość ekranu, tym większa szczegółowość obrazu, ale za wzrostem wielkości matrycy idzie spadek ostrości wyświetlanych elementów. Efekt ten opisuje parametr zagęszczenia pikseli, wyrażany w jednostce ppi (pixels per inch). Mówi on o tym, ile pikseli przypada na cal wyświetlanego obrazu. Im wartość ta wyższa, tym oglądany na ekranie obraz jest ostrzejszy i trudniej dostrzec pojedyncze piksele.

Warto zwrócić uwagę, że zarówno smartfon z ekranem o przekątnej 6”, monitor komputerowy o przekątnej 22”, jak i telewizor o przekątnej 42” mogą pracować z rozdzielczością Full HD. Oznacza to, że zagęszczenie pikseli będzie się pomiędzy nimi diametralnie różnić – dla telefonu będzie to ponad 350 ppi, dla monitora około 100 ppi, a w przypadku telewizora tylko 52 ppi. Kluczem jest odległość, z jakiej patrzymy na dany ekran. Ludzkie oko ma ograniczoną zdolność do postrzegania szczegółów obrazu i o ile na smartfonie, który trzymamy 30–40 cm od twarzy, potrzebujemy bardzo dużego zagęszczenia pikseli, by odebrać obraz jako szczegółowy i ostry, to już w przypadku telewizora oglądanego z kilku metrów zaakceptujemy o wiele mniejsze wartości.

Wybierając rozdzielczość monitora komputerowego, musimy więc wziąć pod uwagę jego wielkość, ale również odległość, z jakiej będziemy na niego patrzeć. Dopiero gdy zestawimy wszystkie te parametry, będziemy w stanie stwierdzić, czy właściwości wybranego monitora będą dla nas zadowalające.

Jak sprawdzić rozdzielczość ekranu?

Jeśli nigdy wcześniej nie zastanawiałeś się nad rozdzielczością ekranu w swoim komputerze, możesz nie wiedzieć, jaka dokładnie ona jest. Jak sprawdzić rozdzielczość ekranu twojego komputera? Jeśli pracujesz na komputerze z systemem Windows 10 lub 11, wystarczy, że klikniesz prawym przyciskiem myszy na pulpicie i z rozwiniętego menu wybierzesz „Ustawienia ekranu”. W otwartym oknie odszukaj pozycję „Rozdzielczość wyświetlacza” i sprawdź wartość. To rozdzielczość, z jaką obecnie pracuje twój komputer. Jeśli zobaczysz przy niej zapisane w nawiasie słowo „zalecana”, oznacza to, że jest to właśnie rozdzielczość, do której został zaprojektowany twój monitor.



Jeśli korzystasz z komputera z systemem MacOS, wystarczy, że klikniesz na logo nadgryzionego jabłka w lewym górnym rogu ekranu i wybierzesz opcję „Ten Mac…”. Potem zostaje już tylko odnaleźć zakładkę „Monitory” – w niej znajdziesz rozdzielczość, z którą pracuje twój ekran.

Zalecana rozdzielczość ekranu – jaka rozdzielczość ekranu jest najlepsza?

Jeśli szukasz monitora dla siebie, musisz się zastanowić przede wszystkim nad tym, do czego będziesz go używać. Im wyższa rozdzielczość ekranu, tym lepiej, lecz istnieją pewne ograniczenia. Monitor o bardzo wysokiej rozdzielczości, ale o niewielkiej przekątnej, będzie wyświetlał bardzo szczegółowy i ostry obraz. Jednak może się okazać, że elementy interfejsu programów, których używasz, wyświetlone w wysokiej rozdzielczości na bardzo małej powierzchni będą tak małe, że wygodna praca na nich przestanie być możliwa. O tym, jak wybrać specjalistyczny monitor, przeczytasz w artykule: Monitor dla grafika i fotografa – jaki wybrać?

Jeśli się zastanawiasz nad wyborem monitora do gier, pamiętaj, że wysoka rozdzielczość zagwarantuje ostry i efektowny obraz, ale obciążenie karty graficznej bardzo wzrośnie. Monitor Full HD wyświetla około dwóch milionów pikseli, ale już monitor 4K to około dziewięciu milionów pikseli – ponad czterokrotnie więcej! Karta graficzna, która poradzi sobie z najnowszymi grami w takiej rozdzielczości, musi być potężna. Więcej na ten temat przeczytasz w tekście: Jaki monitor do gier wybrać?

Jeśli masz już monitor i zastanawiasz się, jaka rozdzielczość ekranu jest najlepsza do pracy na nim, istnieje tylko jedna odpowiedź: ta, którą przewidział producent. Tak zwana rozdzielczość natywna to ta, przy której monitor pracuje zgodnie z założeniami projektantów. Używanie innej rozdzielczości sprawia, że wyświetlany obraz musi zostać przeskalowany, co zawsze wiąże się z utratą jakości. Jeśli dysponujesz monitorem 4K i chcesz na nim pracować w rozdzielczości Full HD, musisz się liczyć z utratą ostrości obrazu.

Zalecana rozdzielczość ekranu jest parametrem podawanym przez producenta nie bez przyczyny. To naturalna rozdzielczość matrycy, w którą wyposażony jest dany monitor. Każda jej zmiana i każde skalowanie sprawią, że jakość wyświetlanego obrazu spadnie.

Warto pamiętać o jeszcze jednej zasadzie – każdą kartę graficzną, jaką znajdziemy na rynku, charakteryzuje maksymalna rozdzielczość, z jaką może pracować. Nie wybierajmy monitora o rozdzielczości nieobsługiwanej przez naszą kartę graficzną. Takie połączenie sprawi, że również stracimy wiele z jakości obrazu. Więcej o podłączeniu zewnętrznego monitora przeczytasz w innym naszym artykule: Jak podłączyć monitor do laptopa?